Корона вирусот е ударот што ни беше потребен

Интервју со г. Андреј Мертеj, извршен директор на „Даталаб“, кој е убеден дека на моменти поагресивниот аналоген и дигитален дарвинизам е добредојден за секоја околина.

Како влијаеше епидемијата од Корона вирусот врз деловната активност на Даталаб?

Првите грижи беа за вработените, за нивното здравје, за новиот начин на работа, грижа и страв од непознатото. Интензивната комуникација обезбеди сите вработени да ги разберат ризиците што ги носи пандемијата, да обрнат внимание на нивната заштита и социјалната близина и секако дека доаѓаат тешки времиња во кои на корисниците им требаме повеќе од било кога. Добро воспоставените деловни процеси и агилноста на компанијата беа клучните фактори во кризните ситуации. Транспарентната комуникација, јасните упатства, контролата и континуираното подобрување се покажаа како многу важни процеси.

Како го прилагодивте  бизнисот / работата на вработените на променетите услови?

Почнавме внимателно да ја следиме ситуацијата Ковид-19 уште на крајот на јануари, кога почнаа да пристигнуваат првите вести од Кина. Кога инфекцијата се прошири во Италија на почетокот на февруари, ние темелно ја испитавме ситуацијата и на колегиалниот состанок истакнав како ја гледам ситуацијата со вирусот и неговите ефекти врз компанијата. Поставив 7-дневен период за да ја тестирам способноста на компанијата да работи од дома (0нлајн). Пред крајот на февруари, работата од дома беше воведена во матичната компанија (Даталаб, Словенија), а во првата недела од март наредивме работење од дома во сите филијали и ја откажавме целата обука на Даталаб Академија. Откривме од прва рака дека најважно е компанијата да има јасна организациска структура и да работи што е можно повеќе дигитално.

Како беа примени промените од страна на вработените?

Вработените низ целиот регион го прифатија новиот начин на работа без потешкотии. По завршувањето на првиот бран на епидемијата, спроведовме истражување дали би сакале да работиме на овој начин и во иднина, каде 96% од вработените одговорија дека ваков начин на работа им одговара, а тројца до чеворица ќе продолжат да работат далечински и во иднина. Сепак, важно е да се видиме во живо најмалку 1-2 пати неделно, ако ситуацијата дозволи, така што за време на вториот бран на епидемијата лесно би можеле да го смениме начинот на работа од класична канцеларија до работа од дома. Најмногу се соочија со предизвици во одделите за поддршка, имплементација и продажба, но нашите клиенти исто така го прилагодија својот начин на работа и работите во моментов се одвиваат без проблеми.

На клиентите им нудиме и сопствено искуство за деловна дигитализација

Се што користиме во Даталаб за непречено одвивање на работното место, исто така им се нуди и на наште клиенти. Повеќе од 62.000 корисници ја користат деловната програма PANTHEON низ целиот регион, а нашата обврска е темелно да ги тестираме решенијата во нашата група, пред да ги пласираме на пазарот. За време на епидемијата, стана јасно дека компаниите за да ја контролираат е-трговијата, имаат потреба од систем на документи (ДМС). Современ, поврзан со деловни процеси, ја подигнува организацијата на компанијата и продуктивноста на вработените, и пред сè го регулира управувањето со документите и нивното чување. Имено, тој ги надгледува работните текови, управува со е-документацијата, е-книжењето, а со соодветна интеграција може да се елиминира многу рачната работа и нема простор за грешки во документите.

За да и помогнеме на економијата, подготвивме бесплатни алатки за дигитализација и особено поволни пакети за воведување дигитален бизнис. Со сите наши активности, ние се стремиме да ги намалиме штетите што ќе бидат предизвикани на економијата и, следствено, на сите нас.

Како го оценувате нивото на дигитализација на компаниите? Што прават тие често правилно, а што погрешно?

Ние навистина не можеме да се пожалиме на нивото на дигитализација во Словенија, бидејќи сме во раната третина на земјите во однос на компјутерската писменост и употребата на дигиталните алатки. Бизнисите користат интернет, е-пошта, онлајн продавници, социјални мрежи и други технологии, а дигиталниот маркетинг исто така расте, поточно Корона кризата значително ја забрза употребата на дигиталните алатки и содржината, каде малопродажбата најмногу се одвиваше преку Интернет, каде нашата статистика покажува дека компаниите се повеќе за сè што е дигитално. Од друга страна, воведувањето на решенија за напредни механизми за дигитализација кај средните и големите компании кои не избираат да ги интегрираат системите, туку градат информациски острови, што резултира со делумно, потешко и поскапо воведување на нови технологии. Проблем е и количината на такви инвестиции, бидејќи инвестициите во дигитализацијата се обемни, а цената драстично опаѓа само со бројот на корисници. Во овој поглед, нè победи малата големина на пазарот, што доведува до помалку можности за раст и приспособливост на бизнисот, одредени деловни модели се дури и непрофитабилни во нашата ситуација.

Дали хартиеното работење е сеуште најголемиот прицврстувач на дигитализацијата?

Хартијата не е сидро, таа е повеќе еден вид сопирачка. Во областа на дигитализацијата на бизнисот, нè победи прагматизмот во многу области, почнувајќи со непрагматично законодавство. Ние веќе 15 години се расправаме за тоа што е правно релевантен документ, додека во животот ја препознаваме е-поштата со прилог на pdf како релевантна фактура. Нема правна сигурност без ваква јасност – и без двете, тешко е да се воведат нови технологии.

Што мислите, какви ќе бидат канцелариите во иднина – доколку ги има?

Канцелариите ќе останат бидејќи ќе бидат простор за социјализација. Тие повеќе нема да бидат мали кокошарници, туку повеќе отворени простори што ќе овозможат побрза размена на информации. Вработениот ќе заземе одредено биро во канцеларијата неколку дена и ќе го сподели овој простор со другите во остатокот од времето. Канцелариите на иднината ќе бидат нелинеарни и „слободни“. Работното време ќе биде помалку строго или круто, напредните системи за видео конференции ќе овозможат хибридни состаноци со учесници во реалниот и виртуелниот свет.

Па, дали повеќето луѓе ќе работат од дома?

Според мене, да. Барем тие што можат. Актуелната состојба ќе биде со нас уште многу години и ќе ја смени перцепцијата за работата. Работите нема да се вратат на вистинскиот пат. Само средините за производство ќе доживеат нешто помалку промени во однос на човечкиот труд.

Како ќе се промени деловната комуникација и контактот со клиентите во иднина?

Ќе има се помалку личен контакт, не само поради вирусот и мерките, туку главно затоа што светот ќе се промени. Авиокомпаниите повеќе нема да водат кон секое село, а билетите ќе чинат илјада наместо сто евра. Прекуграничните состаноци ќе се заменат со видеоконференции на долг рок, но понатака и телеприсуство во форма на холограми. Очекувам достапни холографски решенија (за компании) во рок од 5 до 10 години.

Дали очекувате да се појават нови деловни модели? и кои?

Новите деловни модели постојано се спроведуваат. Сведоци сме на хиперконкурентен свет, најголемиот дел од иновациите доаѓаат преку деловните модели. Промена во односот кон сопственоста, заменета со закупнина се случува во сите области. Очекувам голем скок во областа на виртуелните компании – ќе се формираат групи заинтересирани страни, кои надворешно ќе дејствуваат како поголема компанија, на пр. пет дизајнери и мали претприемачи ќе се претстават како агенција. Границите меѓу компаниите ќе бидат избришани, соработката ќе биде повторно воспоставена, па дури и задругите може да заживеат. Микро-претпријатијата ќе треба да се реорганизираат и потоа да ја споделат вредноста што ќе ја создадат.

Дали малите ќе може да се натпреварува со големите во новото деловно опкружување?

Секако, борбата ќе се одвива на интелектуални фронтови каде поврзаните мали бизниси ќе можат да се натпреваруваат со корпорациите. Ќе се појават и нови форми на франшизинг, овие ќе бидат подемократски.

На која „лекција“ најмногу се сетивте во првиот бран на епидемијата од корона вирусот?

Пред сè, неподготвеноста на луѓето да се променат и да ги принудат своите визии за вистината. Но, ова е психолошки фактор – кога вашиот свет ќе се сруши, вие се обидувате да направите нешто опипливо во вашата глава. И затоа што немаме власти во општеството да ги слушаме – ние се држиме до сопственото его и сè што произлегува од тоа.

За жал, овој поглед не го исполнуваме само попладне. Па, додека поединци во голема мера ја негираа новата реалност, компаниите брзо сфатија дека таа е вистинска и се грижеа за одржливиот бизнис. Економијата тргна во акција – проследена со брза имплементација на решенија што носат брзи резултати. Онлајн продавниците се основани од деловните субјекти за еден месец, пречките што секогаш биле на патот во минатото останаа во втор план. Се чини дека „Короната“ беше ударот кој и ни требаше….

Но, дали компаниите се свесни дека започнале дигитален бизнис преку ноќ?

Секако, компаниите ќе ја направеа оваа промена, порано или подоцна. Од оваа страна, Ковид-19 е дури и добредојден, бидејќи го елиминираше нашето „двоумење“, компаниите се фокусираа на она што требаше да го сторат одамна. „Короната“ ни носи илјадагодишен чекор нанапред во размислувањето – непознатото веќе не не плаши, бидејќи не можеме да се браниме. Не можете да го регулирате светот, не можете да ги предвидите сите можни проблеми, можете само брзо да реагирате на промените. Ова е одлика на технолошката револуција – никогаш не знаеме во каков базен скокаме.

Дали Европа сепак ќе биде глобално конкурентна во иднина?

Да, и тоа во голема мера се должи на фактот дека повеќе ќе се потпреме на себе. Предавањето работи на надворешно управување во навистина оддалечените делови на светот не вроди со плод. Долгите и кревки ланци се минато, ниската цена не може да ги оправда сите проблеми. Сега се смета за добар однос на цена и квалитет. Колку повеќе дигитализираме, полесно ќе ни биде да се вклопиме во новата индустријализација што се случува во ЕУ. Во моментов, кога Германците бараат замена за добавувачите во Кина, треба да бидеме активни. Доколку сме таму, не чека барем една или две децении подобра иднина.